"जेव्हा हातात पुस्तक असावे तेव्हा हातात सिगरेट असते, तेव्हा भविष्य पेटते!"

"जेव्हा हातात पुस्तक असावे तेव्हा हातात सिगरेट असते, तेव्हा भविष्य पेटते!"

''व्यसनाधीनतेकडून गुन्हेगारीकडे'' – युवा पिढीचा धोकादायक कल समाजासाठी गंभीर इशारा

आमचा विदर्भ - दीपक शर्मा

चंद्रपूर (दि. २३ जून २०२५) –

        एकेकाळी राष्ट्र उभारणीचा आधारभूत घटक मानली जाणारी युवा पिढी आज व्यसनाधीनतेच्या गर्तेत अडकत चालली आहे. अत्यल्प वयातच मद्यपान, तंबाखू, गांजा, नशेच्या गोळ्या यांचे सेवन करत ही पिढी शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून अधोगतीकडे झुकताना दिसत आहे. या व्यसनांचे परिणाम आता फक्त आरोग्यपुरते मर्यादित राहिलेले नाहीत, तर खुणा, मारहाणी, धमकी, चोरी, हातघाईच्या स्वरूपातील गुन्ह्यांपर्यंत पोहोचले आहेत. नशेच्या आहारी गेलेली आणि दिशाहीन नेतृत्वाच्या प्रभावाखाली वाढलेली ही पिढी 'खुणा' सारख्या धोकादायक कृत्यांनाही मागेपुढे पाहत नाही. लोकांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, अनेक छोटे गट, स्ट्रीट गँगसारखे तयार होत असून ही पिढी धूम्रपानाच्या वाफेतून गुन्हेगारीत प्रवेश करत आहे, हे भयावह वास्तव आहे.

🧠 समाजशास्त्रज्ञ आणि मानसोपचार तज्ज्ञांचा इशारा:

        मानसोपचार तज्ज्ञ सांगतात की, तणाव, अपयश, पालकत्वातील दुर्लक्ष आणि डिजिटल व्यसन ही प्रमुख कारणं असून त्यातून सुटका न झाल्यास तरुणांची जीवनरेषा कायमची बदलू शकते. शाळा, महाविद्यालये, पालक, पोलीस, आणि स्थानिक स्वराज्य संस्था यांना एकत्र येऊन या समस्येला सामोरे जाण्याची गरज आहे. युवकांना सशक्त पर्याय देणारे खेळ, कला, योग, स्किल डेव्हलपमेंट, काउंसलिंग यांचे केंद्र उभे राहिले पाहिजे.

🔍 वास्तवदर्शी उदाहरण:

        मागील काही वर्षात चंद्रपूर व त्यालगतच्या भागात गोळीबार, गांजा, अवैध दारू विक्री अश्या अनैतिक मार्गाने पैशे कमावण्यात युवकांचा सहभाग आढळून आला आहे. पोलिसांनी केलेल्या तपासात ते अल्पवयीन, शिक्षणात अयशस्वी, व्यसनाच्या आहारी गेलेले असल्याचे निष्पन्न झाले.

🧭 यावर उपाय काय?

• पालकांनी संवाद वाढवावा, मित्र न बनवता मार्गदर्शक व्हावे.
• शाळांमध्ये नियमित मानसिक आरोग्य तपासणी व मार्गदर्शन सत्रे घ्यावीत.
• सांस्कृतिक, खेळ आणि सामाजिक उपक्रमांना प्रोत्साहन द्यावे.
• पोलीस आणि सामाजिक संस्थांनी ‘युवा पुनर्वसन अभियान’ राबवावे.

📌 पालकांनी घ्यावयाच्या 10 महत्त्वाच्या गोष्टी:

1. तात्काळ शिक्षा देऊ नका, आधी समजून घ्या

• मुलांच्या वागणुकीत अचानक बदल दिसल्यास चिडू नका.
• आधी समजून घेण्याचा प्रयत्न करा – कारणे जाणून घ्या.

2. संवाद साधा, चौकशी नाही

• “तू हे का केलं?” याऐवजी “तुला असं वाटतंय का?” असे प्रश्न विचारा.
• खुला आणि विश्वासू संवाद मुलांमध्ये आपुलकी निर्माण करतो.

3. दोष देणे थांबवा, सोबत द्या

• “तू आमचं नाव खराब केलंस” असं बोलण्याऐवजी “आपण यातून एकत्र बाहेर पडू” असं म्हणा.

4. व्यसनांविषयी योग्य माहिती द्या

• मुलांना व्यसनाचे परिणाम समजावून सांगा (आरोग्य, शिक्षण, भविष्य).
• भय दाखवून नव्हे, तर तथ्यांच्या आधारावर संवाद साधा.

5. पोलीस, वैद्यकीय व मानसोपचारतज्ज्ञांची मदत घ्या

• व्यसनमुक्ती केंद्र, समुपदेशक, मानसोपचारतज्ज्ञ वेळ आल्यास पोलीस यांच्याकडून मदत घ्या.
• ही कमजोरी नसून एक आजार आहे – योग्य उपचार आवश्यक आहेत.

6. मोबाइल, पैसे आणि संगतीवर लक्ष ठेवा

• किंचित नियंत्रित स्वातंत्र्य देणे आवश्यक आहे.
• कोणत्या मित्रमैत्रिणींच्या संगतीत आहे, काय बघतो, काय शेअर करतो हे जाणून घ्या.

7. त्यांचा छंद/कला/खेळात सहभाग वाढवा

• खेळ, संगीत, नृत्य, चित्रकला, वाचन – काहीही असो, मुलांना यामध्ये गुंतवा.
• हे सकारात्मक पर्याय असतात व्यसनांपासून दूर ठेवणारे.

8. घरात प्रेमळ आणि शांत वातावरण ठेवा

• सतत भांडणं, शिव्यागाळी, जबरदस्ती हे वातावरण मुलांना अधिकच बाहेर ढकलते.
• घर म्हणजे 'शरणस्थान' वाटलं पाहिजे, तुरुंग नव्हे.

9. तुमचं स्वतःचं वर्तन आदर्श ठेवा

• पालक स्वतः धूम्रपान/दारू करत असतील, तर त्याचा प्रभाव मुलांवर होतो.
• स्वतः व्यसनमुक्त जीवन जगणे हे सर्वोत्तम शिक्षण आहे.

10. धीर ठेवा – वेळ लागेल पण बदल होतो

• व्यसनमुक्ती हे एक दीर्घकालीन, सतत आधार देणारे आणि संयमाचे कार्य आहे.
• थोडी प्रगतीही मोठे यश आहे, हे लक्षात ठेवा.

🧠 एक विचार:

"मुलं चुकतात, पण योग्य वेळेला हात पकडला तर ती परत येतात!"

---------------------------------------------------

🔸 तुमची प्रतिक्रिया आमच्यासाठी मौल्यवान आहे!

• 👇 या लेखावर तुमचे विचार कमेंट बॉक्समध्ये जरूर लिहा.
• ✅ माहिती उपयुक्त वाटली असल्यास शेअर करायला विसरू नका!
• कारण, तुमचा छोटासा प्रयत्न –
• कोणालातरी व्यसनमुक्त जीवनाची वाट दाखवू शकतो,
• एखाद्या तरुणाला नवीन दिशा देऊ शकतो.
• 🕊️ चला, एकत्र येऊया आणि आपल्या पिढीला व्यसनमुक्त, सक्षम आणि सकारात्मक बनवूया!